स्कॉलरशिप परीक्षा - 70 : स्थानिक किंमत (Place Value ) :1

                     विद्या विनयेन शोभते ॥

स्थानिक किंमत  ( Place Value )

   संख्येतील प्रत्येक अंकाची किंमत दोन प्रकारे ठरवली जाते.

1) दर्शनी किंमत (Face Value) :

संख्येतील प्रत्येक अंकाचे एककस्थानी जे मूल्य असेल ती त्या अंकाची दर्शनी किंमत. 

उदाहरणार्थ :

384 मधील 8 ची दर्शनी किंमत 8

384 मधील 3 ची दर्शनी किंमत 3

2) स्थानिक किंमत  (Place Value )

स्थानिक किंमत म्हणजे संख्येतील अंकाच्या स्थानानुसार ठरणारी किंमत.

उदाहरणार्थ :

59478 या संख्येतील अंकांची स्थाने -

स्थान:दशसहस्त्र  सहस्त्र  शतक  दशक एकक 

         5            9          4         7     8

अंकाची स्थानिक किंमत  =  अंक  ×  स्थानाची किंमत 

9 ची स्थानिक किंमत  =     9 ×  1000

                             

                              =    9000

किंवा 

पूर्णांक संख्येतील अंकाची स्थानिक किंमत काढतानाअंकानंतर  जितके अंक आहेत तेवढे शून्य त्या अंकानंतर लिहितात.

384 मधील 8 ची स्थानिक किंमत 80.

384 मधील 3 ची स्थानिक किंमत 300.

परीक्षेसाठी उदाहरणे : 

1] 85472 या संख्येतील 8 व 4 ची स्थानिक किंमत अनुक्रमे किती?

1) 8000  व  400          2)  80000  व  400

3) 400  व  8000          4) 400  व  80000

उत्तर : (2)

पूर्णांक संख्येतील अंकाची स्थानिक किंमत काढताना त्या अंकानंतर  जितके अंक आहेत तेवढे शून्य त्या अंकानंतर लिहितात.

       8 नंतर 4 अंक आहेत

 ∴ 8 नंतर 4 शून्ये लिहितात.

8ची स्थानिक किंमत =   80000

   

      4 नंतर 2 अंक आहेत

     

 ∴ 4 नंतर 2 शून्ये लिहितात.

 

4 ची स्थानिक किंमत =   400

2] 480123 या संख्येतील 4 ची स्थानिक किंमत ही 2 च्या स्थानिक किमतीच्या किती पट आहे?

1)  200        2)   2,000      3)  20,0000       4) 2,00,000 

उत्तर : (3)

4 ची स्थानिक किंमत = 400000

2 ची स्थानिक किंमत = 20

20 × x    =  400000

x     =   400000 /20

x     =   20000 

3] 78 (4+5A) 32 ही पाच अंकी संख्या 78932 या पाच अंकी संख्येबरोबर आहे. तर A = किती?

1) 4           2) 1          3) 5         4) 9

उत्तर :  (2)

78 (4+5A) 32  =   78932

4+5A    =   9 ..... शतक स्थानचा अंक 

5A    =   9 - 4

5A      =  5

A        =  5 / 5

A        =   1

4] 473551 या संख्येतील 7 या अंकाची स्थानिक किंमत किती?

1) 7 × 10³             2) 7 × 10⁵

3) 7 × 10⁴             4) 7 × 10⁻⁴

उत्तर : (3)

पूर्णांक संख्येतील अंकाची स्थानिक किंमत काढतानाअंकानंतर  जितके अंक आहेत तेवढे शून्य त्या अंकानंतर लिहितात.

    473551 या संख्येत

  7 नंतर 4 अंक आहेत

∴ 7 नंतर 4 शून्ये लिहितात.

7 ची स्थानिक किंमत  =  70000

                              = 7 × 10000

                              = 7 × 10⁴

5] ( 7+ 4A) व ( 5 +2B ) हे 98537 या संख्येतील अनुक्रमे सहस्त्र  व दशक स्थानचे अंक आहेत, तर A व B च्या किंमती कोणत्या?

1) -1,    0.5         2) 0.25,   -1           3) -0.25,   -1            4) -1/4,  1

उत्तर : (2)

संख्येतील सहस्त्र स्थानचा अंक = 8

सहस्त्र स्थानचा अंक =   7+ 4A

7  + 4A    =      8

7   + 4A   =      8

4A   =      8  - 7

4A   =      8  - 7

4A   =  1

A     =   1/ 4

A   =   0.25

संख्येतील दशक स्थानचा अंक = 3

दशक स्थानचा अंक =   5+ 2B

5+ 2B  =  3

 2B  =  3   -  5

2B  =  - 2

B  =   - 2/ 2

B =   - 1

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••©••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

                                  धन्यवाद 

Post a Comment