स्कॉलरशिप परीक्षा - 71 : स्थानिक किंमत (Place Value ) : 2

"कोणतेही स्वप्न नवसाने पूर्ण होत नाही त्यासाठी मेहनतिचा प्रचंड डोंगर उचलावा लागतो."

                                         

स्थानिक किंमत (Place Value)

स्थानिक किंमतीतील फरक :

एकाच संख्येत अथवा भिन्न संख्यांमध्ये निरनिराळ्या स्थानी तोच एकसमान अंक असेल, तर त्यांच्या,

स्थानिक किंमतीतील फरक =  स्थानांच्या किंमतीतील फरक × समान अंक

उदाहरणार्थ : 4668 या संख्येतील 6 या अंकाच्या स्थानिक किंमतीतील फरक 

= (शतक - दशक ) × 6

= (100 -10) × 6

= 90 × 6

= 540

 

दशांश संख्येतील अंकांच्या स्थानिक किंमती :

दशांश स्थळाच्या स्थानिक किंमती काढताना दशांश चिन्हानंतर त्या दशांश स्थळापर्यंत जितके अंक आहेत तेवढे शून्य त्या अंका पूर्वी लिहितात.

उदाहरणार्थ  :  4.5376

5 ची स्थानिक किंमत = 0.5

3 ची स्थानिक किंमत = 0.03

7 ची स्थानिक किंमत = 0.007

6 ची स्थानिक किंमत = 0.0006

परीक्षेसाठी उदाहरणे :

1] 2700067 या संख्येतील 7 या अंकाच्या स्थानिक किंमतीतील फरक किती?

1) 769999                    2)   639963        

3)   693999                  4)   699993

उत्तर : (4)

एकाच संख्येत अथवा भिन्न संख्यांमध्ये निरनिराळ्या स्थानी तोच एकसमान अंक असेल, तर त्यांच्या,

स्थानिक किंमतीतील फरक

 =  स्थानांच्या किंमतीतील फरक × समान अंक

= (100000 - 1) × 7

=   99999 × 7

 

 =  699993

किंवा 

स्थानिक किंमतीतील फरक

= 700000  - 7

=  699993

2] 0. 18532 या संख्येतील 5 व 1 ची स्थानिक किंमत अनुक्रमे किती?

1) 0.1 व 0.005                   2) 0.01 व 0.0005  

3) 0.0005 व 0.01              4) 0.005 व 0.1  

उत्तर : (4)

दशांश स्थळाच्या स्थानिक किंमती काढताना दशांश चिन्हानंतर त्या दशांश स्थळापर्यंत जितके अंक आहेत तेवढे शून्य त्या अंका पूर्वी लिहितात.

0.18532

5 ची स्थानिक किंमत = 0.005

1 ची स्थानिक किंमत = 0.1

3] 343.7258 या संख्येत 2 या अंकाची स्थानिक किंमत 8 या अंकाच्या स्थानिक किंमतीच्या किती पट आहे?

1) 200            2) 1/200             3) 1/25        4) 25

उत्तर :  (4)

दशांश स्थळाच्या स्थानिक किंमती काढताना दशांश चिन्हानंतर त्या दशांश स्थळापर्यंत जितके अंक आहेत तेवढे शून्य त्या अंका पूर्वी लिहितात.

343.7258 या संख्येत

2 या अंकाची स्थानिक किंमत = 0.02

8 या अंकाची स्थानिक किंमत = 0.0008

0.0008  ×  x     =    0.02

8  ×  x     =    200...... दोन्ही बाजुंना 10000 गुणून 

x     =     200 / 8

x    =   25

4] 34.195 या संख्येतील 5 ची स्थानिक किंमत किती?

1) 5 × 10⁻²               2) 5 × 10⁻³

3) 5 × 10²                4) 5 × 10³

उत्तर : (2)

34.195 या संख्येतील

 5 ची स्थानिक किंमत =  0.005

                             

                              =  5 / 1000

                              

                              =   5 / 10³

                           

                             =   5 × 10⁻³

5] 4★2★5 या पाच अंकी संख्येत ★ च्या जागी समान अंक असून त्यांच्या स्थानिक किंमतीतील फरक 2970 आहे. तर ★ च्या जागी समान असणारा अंक कोणता?

1) 2           2)  5          3)  7         4)  3

उत्तर : (4)

स्थानिक किंमतीतील फरक

 =  स्थानांच्या किंमतीतील फरक × समान अंक

2970    =  ( 1000 -  10) ×  समान अंक

2970    =       990   ×  समान अंक

2970 / 990   =         समान अंक

297/ 99  =         समान अंक

3    =     समान अंक

किंवा

नियम : स्थानिक किंमतीतील फरक संख्येतील पहिल्या अंकाच्या पुढील क्रमवार अंक ★च्या जागी असतो.

फरक =  2970

सुरवातीचा अंक 2

∴ ★ च्या जागी येणारा अंक = 2 + 1

                                        =  3

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••©••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

                                           धन्यवाद 

Post a Comment